Θεραπεία περιοδοντικής νόσου

H περιοδοντική νόσος αφορά κυρίως την ουλίτιδα και την περιοδοντίτιδα, δύο καταστάσεις που οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη οδοντικής πλάκας, δηλαδή μιας πλάκας μικροβίων, συνήθως υποκίτρινης χροιάς, που αναπτύσσεται προσκολλημένη στα δόντια και τα ούλα. Η περιοδοντίτιδα θεωρείται από πολλούς ειδικούς η μη αναστρέψιμη εξέλιξη της ουλίτιδας, με αποτέλεσμα την απώλεια των δοντιών.

Αν δεν έχουμε πλύνει καλά τα δόντια μας και δεν χρησιμοποιήσουμε οδοντικό νήμα, μένουν στα δόντια μας τροφή και βακτήρια, τα οποία με την πάροδο του χρόνου συσσωρεύονται και δημιουργούν μία πλάκα. Η πλάκα συσσωρεύεται σε μέρη της στοματικής κοιλότητας, όπου ευνοείται η ανάπτυξη των μικροβίων (π.χ μεσοδόντια διαστήματα). Αν και αυτές οι συσσωρεύσεις είναι αρχικά μικροσκοπικές, τα βακτήρια από μόνα τους παράγουν χημικές ουσίες, οι οποίες προκαλούν τοπικά φλεγμονή. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί διόγκωση κι ευαισθησία των ούλων.

Η ουλίτιδα, αν και αποτελεί μια φλεγμονή, είναι αναστρέψιμη κατάσταση. Αντίθετα, η περιοδοντίτιδα είναι καταστρεπτική και μη αναστρέψιμη, με αποτέλεσμα να «χαθούν» τα δόντια. Έχει φανεί ότι η περιοδοντική νόσος δεν επηρεάζει μόνο τη στοματική κοιλότητα. Ένα άτομο που θα «χάσει» κάποια από τα δόντια του έχει αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει κάποια ψυχολογική διαταραχή, όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και να οδηγηθεί ακόμα και σε κατάθλιψη. Από την άλλη μεριά, η περιοδοντική νόσος έχει φανεί ότι σχετίζεται και με την εμφάνιση πολυσυστηματικών νόσων, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και η άνοια.

Σε γενικά πλαίσια, άλλα παραδείγματα επιπλοκών της περιοδοντικής νόσου μπορεί να είναι:

• Μόλυνση ή απόστημα στα ούλα ή την γνάθο
• Έλκη στα ούλα
• Διόγκωση λεμφαδένων
• Πρόωρος τοκετός και χαμηλό βάρος νεογνού
• Νόσος Alzheimer και άνοια
• Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια
• Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου
• Στηθάγχη
• Αθηρωματική νόσος
• Υπέρταση
• σακχαρώδης διαβήτης
• στυτική δυσλειτουργία
• ιδιοπαθείς νόσοι του εντέρου (νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα)
• παγκρεατικό καρκίνο

Γενικά, όσο το άτομο τηρεί τα προληπτικά μέτρα στοματικής υγιεινής (βούρτσισμα τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα, χρήση οδοντικού νήματος κτλ), τόσο μειώνει τον κίνδυνο να αναπτύξει ουλίτιδα και κατ΄επέκταση περιοδοντίτιδα. Καταστάσεις που αυξάνουν των κίνδυνο ανάπτυξης των παραπάνω νόσων είναι:

I. Αυξημένη ηλικία
II. Οστεοπόρωση
III. Κακή στοματική υγιεινή
IV. Λανθασμένη χρήση των μεθόδων οδοντιατρικής φροντίδας
V. Αναπνοή από το στόμα κατά τη διάρκεια του ύπνου
VI. Ορθοδοντικά στηρίγματα
VII. Ξηροστομία
VIII. Κάπνισμα
IX. Γενετικοί παράγοντες
X. Στρες
XI. Ψυχιατρικές νόσοι (π.χ κατάθλιψη)
XII. Σακχαρώδης διαβήτης

Γενικότερα, τα συμπτώματα της ουλίτιδας είναι μη ειδικά και αφορούν κυρίως τα χαρακτηριστικά σημεία των φλεγμονών:

• Οιδηματώδη ούλα
• Αλλαγή χρώματος ούλων
• Ευαίσθητα ούλα
• Πόνος
• Αιμορραγία ούλων
• Κακοσμία στόματος

Αν η νόσος φτάσει στο στάδιο της περιοδοντίτιδας, δυστυχώς είναι μη αναστρέψιμη.

Όμως, στα αρχικά στάδια, η περιοδοντίτιδα έχει πολύ λίγα συμπτώματα και σε πολλά άτομα η ασθένεια έχει προχωρήσει κατά τη διάγνωση. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι:

• Ευαισθησία, ερυθρότητα ή/και αιμορραγία των ούλων
• Οίδημα των ούλων
• Απώλεια αίματος μετά το βούρτσισμα των δοντιών
• Κακοσμία στόματος
• Επίμονη μεταλλική γεύση στο στόμα
• Συρρίκνωση των ούλων, με αποτέλεσμα την προφανή επιμήκυνση των δοντιών
• «Χαλαρά» δόντια
• Απώλεια δοντιών

Η εξέταση από τον οδοντίατρο είναι ο μόνος τρόπος να εκτιμηθεί σωστά η κατάσταση των ούλων και να γίνει η ορθή ταξινόμηση της νόσου. Επιπλέον, αφού γίνει η κλινική εκτίμηση της νόσου με ένα ειδικό εργαλείο, την περιοδοντική μήλη, πρέπει να ληφθούν ακτινογραφίες για να εκτιμηθεί και η κατάσταση του οστού.

Βασική περιοδοντική εξέταση: Χρησιμοποιώντας μια περιοδοντική μήλη μετριέται το βάθος διείσδυσης στη γραμμή των ούλων απαλά και με ακρίβεια. Είναι πολύ σημαντικό ο οδοντίατρος να φτιάξει ένα περιοδοντόγραμμα. Η εξέταση αυτή διαρκεί λίγα λεπτά και είναι πολύ σημαντική για τον εξατομικευμένο σχεδιασμό της θεραπείας.

Απεικονιστικές εξετάσεις: γίνεται η οριστική διάγνωση της περιοδοντίτιδας. Ανάλογα με την πολυπλοκότητα του περιστατικού, μια απλή ακτινογραφική εξέταση αρκεί κι αποτελείται από 2 εικόνες, ενώ σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, μπορεί να πραγματοποιηθούν έως και 14 ενδοστοματικές ακτινογραφίες ή μια πανοραμική ακτινογραφία.

Εργαστηριακές εξετάσεις: χρησιμοποιούνται για να ταυτοποιηθούν τα βακτήρια που επικάθονται στα ούλα και έτσι να πραγματοποιηθεί μια πιο εξειδικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Αν έχετε ουλίτιδα, φυσικά! Η νόσος μπορεί να προληφθεί μέσω της τακτικής και ορθής στοματικής υγιεινής. Τα αυστηρά προγράμματα ελέγχου της πλάκας, καθώς και η χρήση ενός εξατομικευμένου περιοδοντικού χάρτη του ασθενούς αποδείχθηκαν επίσης χρήσιμα. Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τη στοματική υγιεινή, μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας.

Η κυριότερη θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισης της ουλίτιδας είναι η απομάκρυνση της οδοντικής πλάκας. Στόχος της θεραπείας είναι η μείωση των στοματικών βακτηρίων και η θεραπεία περιλαμβάνει τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο και επαρκή στοματική υγιεινή στο σπίτι. Έτσι, αρκετές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη της ουλίτιδας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της, όπως οι στοματικές πλύσεις που περιέχουν χλωρεξιδίνη ή υπεροξείδιο του υδρογόνου και τα νήματα. Ο καθαρισμός στο οδοντιατρείο είναι άκρως απαραίτητος και συνιστάται να γίνεται κάθε 6 μήνες. Αν το πρόβλημα είναι εντοπισμένο, γίνεται απλός καθαρισμός, ενώ αν είναι εκτεταμένο (π.χ νεκρωτική ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα), συνιστάται χειρουργικός καθαρισμός.

Η κλασική μέθοδος καθαρισμού των δοντιών είναι απλή κι ανώδυνη. Στην επίσκεψη, ο οδοντίατρος παίρνει ένα ακριβές ιστορικό και διενεργεί κλινική εξέταση. Με τη βοήθεια ενός ειδικού εργαλείου με καθρεφτάκι στο άκρο του, ο ιατρός μπορεί να βλέπει όλο το στόμα και να αξιολογεί την στοματική υγεία. Με τη χρήση υπερήχων, απομακρύνεται η οδοντική πλάκα και θανατώνονται τα μικρόβια που προκαλούν νόσους. Αν έχουν μείνει εστίες με πλάκα, με ειδικά περιοδοντικά εργαλεία αφαιρούνται. Τέλος, αφαιρούνται οι χρωστικές και γυαλίζονται τα δόντια με μια πάστα διαμαντιού. Η πλειοψηφία των ειδικών προτείνουν η διαδικασία αυτή να γίνεται κάθε έξι μήνες και να χρησιμοποιούνται στο σπίτι όλα τα μέσα υγιεινής του στόματος.

Αν υπάρχει ενεργής κι εκτεταμένη νόσος στα δόντια σας (τερηδόνα, περιοδοντίτιδα), ο οδοντίατρός σας θα σας συστήσει την υποουλική απόξεση. Σε αυτή, δεν καταστρέφεται μόνο η οδοντική πλάκα που βρίσκεται στην επιφάνεια των δοντιών, αλλά και αυτή που βρίσκεται κάτω από τα ούλα. Με ειδικά εργαλεία, ο ειδικός «σκάβει» τα ούλα και καθαρίζει την περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο, τα ούλα μπορούν και αναπτύσσονται ξανά και η οδοντική πλάκα εξαλείφεται. Η μέθοδος γίνεται υπό τοπική αναισθησία.

Τα βακτήρια που προκαλούν ουλίτιδα μπορούν να ελεγχθούν με τη χρήση στοματικής επίχυσης καθημερινά με στοματικό διάλυμα που περιέχει αντιβιοτικό. Η αμοξικιλλίνη, η κεφαλεξίνη ή η μινοκυκλίνη 500 γραμμαρίων μη αλκοολούχου στοματικού διαλύματος φθορίου είναι ένα αποτελεσματικό μείγμα.

Τέλος, ο έλεγχος των συννοσηροτήτων μπορεί να βοηθήσει στην θεραπεία της ουλίτιδας (π.χ ρύθμιση σακχαρώδους διαβήτη).

Ο ακρογωνιαίος λίθος της επιτυχημένης περιοδοντικής θεραπείας είναι η σωστή υγιεινή του στόματος. Τα άτομα με περιοδοντίτιδα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η νόσος αυτή είναι μια χρόνια φλεγμονή κι απαιτείται δια βίου θεραπεία στο σπίτι και στο οδοντιατρείο.

Αρχική θεραπεία- ριζική απόξεση:
Η απομάκρυνση της μικροβιακής πλάκας είναι απαραίτητη για την επίτευξη περιοδοντικής υγείας. Πρώτο βήμα είναι ο μη χειρουργικός καθαρισμός κάτω από τη γραμμή των ούλων. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ριζική απόξεση, πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικών εργαλείων και πολλές φορές απαιτούνται αρκετές συνεδρίες και τοπική αναισθησία. Όμως, είναι μία τεχνική με την οποία, αν γίνει σωστά, καταφέρνουμε να μειώσουμε σε τεράστιο ποσοστό τα μικρόβια που προκαλούν το πρόβλημα της περιοδοντίτιδας. Ο οδοντίατρος οφείλει πριν διενεργήσει τη ριζική απόξεση να έχει θεραπεύσει οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα στα ούλα, ώστε η τεχνική αυτή να δώσει το άριστο αποτέλεσμα.

Επανεκτίμηση:
Αφού γίνει η ριζική απόξεση, ο ασθενής οφείλει να επισκεφτεί ξανά τον οδοντίατρό του σε 4-6 εβδομάδες, ώστε ο τελευταίος να εκτιμήσει την πορεία της νόσου. Φυσιολογικά, η στοματική υγεία οφείλει να έχει βελτιωθεί και η φλεγμονή να έχει υποχωρήσει σε μεγάλο ποσοστό. Αυτό φαίνεται κατά την περιοδοντική εξέταση, στην οποία το βάθος των περιοδοντικών θυλάκων θα πρέπει να είναι μεταξύ 4-5 mm. Για ακόμα καλύτερη εκτίμηση της πορείας της νόσου, ο οδοντίατρος μπορεί να φτιάξει έναν περιοδοντικό χάρτη, στον οποίο θα καταγράφονται τα χαρακτηριστικά του ασθενούς και έτσι η θεραπεία να γίνεται εξατομικευμένα. Σημάδια μη επιτυχούς αντιμετώπισης της νόσου είναι η αιμορραγία των ούλων και το βάθος των θυλάκων άνω των 5 mm.

Χειρουργείο:
Σε σοβαρές περιπτώσεις περιοδοντίτιδας, η σωστή υγιεινή της στοματικής κοιλότητος και η ριζική απόξεση δεν είναι αρκετές για να επιλυθεί το πρόβλημα. Η φλεγμονή συνεχίζει να υπάρχει και η απώλεια του οστού και των οδόντων είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σε αυτήν την περίπτωση ενδείκνυται η χειρουργική αντιμετώπιση. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι χειρουργικής προσέγγισης της νόσου, οι οποίες επιλέγονται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της νόσου του ασθενούς. Παραδείγματα τέτοιων μεθόδων είναι η οστική χειρουργική, η χειρουργικώς καθοδηγούμενη αναγέννηση των περιοδοντικών ιστών και η οστική μεταμόσχευση. Στόχοι της χειρουργικής θεραπείας δεν είναι μόνο η οριστική αφαίρεση των μικροβιακών εστιών, αλλά και η διαχείριση των οστικών ελλειμμάτων που έχει δημιουργήσει η νόσος. Μελέτες έχουν δείξει ότι σε περιπτώσεις σοβαρής περιοδοντίτιδας, τα χειρουργικώς θεραπευόμενα περιστατικά που έχουν συνδυαστεί με σωστή υγεία και συχνές επισκέψεις στον ειδικό, έχουν πολύ καλύτερη πορεία κι ο ασθενής χάνει με πολύ πιο αργό ρυθμό περιοδοντικό ιστό. Μάλιστα, σε πολλές μελέτες επιτεύχθηκε η αναστολή της απώλειας οδόντων στο 85% των ασθενών.

Η οστική χειρουργική ενδείκνυται σε σοβαρή περιοδοντίτιδα με απώλεια οστού. Έχει ως στόχο την δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος στο στόμα, στο οποίο δεν θα ευνοείται η ανάπτυξη μικροοργανισμών. Τα οστά της γνάθου και οι περιοδοντικοί θύλακοι αναδιαμορφώνονται, ενώ τα ούλα μετακινούνται πιο κοντά στο οστό. Η θεραπεία συνήθως απαιτεί πολλές συνεδρίες. Συχνά, ο ασθενής μπορεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας να εμφανίσει ευαισθησία στα ούλα, γι αυτό προτείνεται η χρήση ειδικής οδοντόκρεμας.

Η χειρουργικώς καθοδηγούμενη αναγέννηση των περιοδοντικών ιστών έχει ως στόχο την ενδυνάμωση κι αναγέννηση των ούλων και των υποστηρικτικών ιστών των οδόντων. Οι ειδικοί χρησιμοποιούν μια απορροφήσιμη ή μη τεχνητή μεμβράνη. Αυτή εμποδίζει τον μαλακό ιστό να αναπτυχθεί στα κενά ανάμεσα στα δόντια. Η μεμβράνη εμποδίζει επίσης τους μικροοργανισμούς να πολλαπλασιαστούν. Αυτό επιτρέπει στα αργά αναπτυσσόμενα κύτταρα που παράγουν οστά να αναπτυχθούν, με αποτέλεσμα σε περίπου 6 μήνες το δόντι να έχει νέο υποστηρικτικό ιστό.

Στην οστική μεταμόσχευση, ο ειδικός γεμίζει τα κενά τα οποία έχουν δημιουργηθεί στα κατεστραμμένα από τη νόσο οστά με υλικό μεταμόσχευσης. Το υλικό μπορεί να προέρχεται είτε από το σώμα του ασθενούς (αυτόλογη μεταμόσχευση), είτε να είναι πτωματικό (αλλομόσχευμα), ζωϊκό (ξενομόσχευμα) και τεχνητό. Η επιλογή του μοσχεύματος γίνεται πάντα μετά από συζήτηση με τον οδοντίατρο για τα προτερήματα και μειονεκτήματα του κάθε υλικού, αλλά και για την διαδικασία της μεταμόσχευσης.

Τοπική χρήση φαρμάκων:
Τα τελευταία έτη, μελέτες έχουν δείξει ότι τα τοπικώς χορηγούμενα φάρμακα έχουν πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και λιγότερες παρενέργειες σε σχέση με τα συστηματικώς χορηγούμενα. Τα ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι η τετρακυκλίνη, η δοξυκυκλίνη και οι στατίνες. Επιπλέον σήμερα, μπορεί να γίνονται καλλιέργειες των μικροβίων στην περιοχή που έχει υποστεί περιοδοντίτιδα, ώστε τα χορηγούμενα αντιβιοτικά να είναι στοχευμένα.

Συντήρηση:
Μόλις ολοκληρωθεί η επιτυχής περιοδοντική θεραπεία, χειρουργική ή μη, απαιτείται συνεχές σχήμα “περιοδοντικής συντήρησης”. Αυτό περιλαμβάνει τακτικούς ελέγχους και λεπτομερείς καθαρισμούς κάθε τρεις μήνες για να αποφευχθεί ο εκ νέου πολλαπλασιασμός των μικροοργανισμών που προκαλούν τη νόσο.